محمدعلی همایون کاتوزیان(یا همان هما کاتوزیان که من تا مدتها فکر می کردم دو نفر هستند و احتمالا خواهر و برادرند!!)؛ اقتصاددان، جامعه شناس، ادیب، عالم سیاسی و تاریخدان ایرانی است یا حداقل در تمامی این رشته ها، کتاب ها و مقالاتی به رشته تحریر در آورده است. تحصیلات آکادمیک او در اقتصاد و علوم اجتماعی بوده است اما گویا هنوز هم در حال گذراندن تحصیلات آکادمیک در تاریخ و ادبیان ایران است!!
از او می توانید کتابهایی از محمد مصدق تا صادق هدایت از نفت و توسعه تا جامعه شناسی، از اقتصاد محض تا تاریخ ایران از کتابی درباره سعدی تا کتاب شعر خود وی بیابید. که البته برخی فارسی و برخی انگلیسی هستند. (برای دیدن مقالات و کتابهای انگلیسی او این صفحه جستجوی گوگل اسکالر را ببینید!)
وی هم اکنون در دانشگاه آکسفورد تدریس می کند. جالب تر این جاست که او جزو هیئت تحریریه نشریه معروف و بسیار معتبر بین المللی Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East است.
ایشان مقاله ای در سال 1974 در مجله علمی The Scottish Journal of Political Economy نوشته است با عنوان «روش علمی و اقتصاد پوزیتیویستی» که توسط کارل پوپر و جون رابینسون مطالعه شده و مورد تصحیح آنها قرار گرفته است و نویسنده به خاطر یادآوری نکات ارزنده از آنان تشکر کرده است!!!
همچنین او یکی از اولین کسانی بوده است که در دهه 1960 از نقش مخرب نفت و رانت نفتی در اقتصاد سخن گفته است. و عملا از اولین کسانی است که بحث دولت های رانتیر نفتی را پیش کشیده است. ( در این باره بیشتر در آینده خواهم نوشت)
برای دیدن زندگینامه و شرح حال کامل وی به اینجا بروید.
برای من باورش کمی سخت است کسی بتواند این همه کار را با هم آنهم در تراز جهانی انجام دهد.(او در تمامی رشته های بالا مقالات فراوانی در مجلات دسته اول دنیا دارد) ولی بهرحال گویا شده است.
جالب و شاید مورد تاسف اینجاست که او در ایران و حداقل میان اقتصادی ها به شدت مورد کم لطفی قرار می گیرد، غالبا او را نمی شناسند و با ناصر کاتوزیان حقوق دان اشتباه می گیرند. همچنین من ندیده ام کتاب هایش در دانشکده های اقتصاد حتی توسط کتاب خوان ها، خوانده شود. چه برسد به مقالاتش. در حالی که در برخی از مسایل اقتصادی از حوزه روش شناسی تا حوزه نفت، ابداعاتی دارد که کمتر ایرانی توانسته است داشته باشد.
من که برای نوروز و تعطیلات چند کتاب از او شامل «جامعه شناسی تاریخی ایران(نفت و توسعه اقتصادی)»، «اقتصاد سیاسی ایران»، «چهارده مقاله در ادبیات، اجتماع، فلسفه و اقتصاد»، «استبداد، دموکراسی و نهضت ملی» را همگی از نشر مرکز آورده ام با خودم به مسافرت که تورق کنم.
توصیه می کنم او را جدی بگیرید. کتاب جامعه شناسی تاریخی که در حال اتمام آن هستم واقعا کتابی است که در میان کتاب های اقتصادی فارسی ارزش خواندن دارد. مابقی هم فکر نمی کنم بیراه باشند.
این سخنرانی او را هم ببنید. همچنین این هم مصاحبه ای ایست با او.
(قصد داشتم دیروز در سالروز ملی شدن صنعت نفت، نقدی بر مصدق و ملی شدن نفت در ایران بنویسم که با توجه به اینکه در مسافرت هستم، حوصله فحش خوردن و دعوا کردن را نداشتم، در فرصتی دیگر شاید)
کاتالاکسی 
آقا این کاتوزیانی که عضو جبهه متحد اصولگرایان است چه نسبتی با ایشان دارد ؟
در ضمن شیخ الاقتصاد سال نو رسیده بر شما مبارک، انشاء الله در سال جدید هزاران باره اقتصادان تر شوید و لذت عشق و زیبایی شما را فراگیرد.
ارادتمند / مهدی
————–
صادق: مرسی آقا بر شما نیز مبارک باشد. از دعای خیرتان نیز متشکرم. در ضمن ایشان هیچ نسبتی با این آقای کاتوزیان ندارد. این آقا، همایون کاتوزیان فامیلی ایش است و اصولا نسبتی با آن اقای کاتوزیان اصولگرا ندارد.
سلام
از شما دعوت می گردد در نخستین جشنواره علمی دانشجویی وبلاگ نویسی با موضوع اندیشه به مسائل اجتماعی ایران شرکت فرمایید.
برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت اینترنتی جشنواره مراجعه نمایید.
من هم در عید خودم را مشعوف کردم به مطالعه اقتصاد سیاسی ایران و جامعه شناسی تاریخی ایران! یادم می آید که خیلی قبل از آنکه اقتصاد بخوانم، کتاب صادق هدایت و مرگ نویسنده ایشان را دیده بودم. من هم مثل شما به محض اینکه کتاب اقتصاد سیاسی ایران را شروع کردم، از تسلط ایشان بر حوزه مختلف شگفت زده شدم و به همین فکر می کردم که چگونه می شود که این طور بود؟… فکر کنم قسمتی از جواب در جنس انسانهایی باشد که زمانی در این مملکت در جنسی خاص از مکان و زمان زیسته اند. همان زمان ها که در کودکی به جای آنکه مثل ما گزیده ای کوتاه از سعدی خوانده باشند، تمام آن را می خواندند.
می دانم که کتاب او درباره ی صادق هدایت از منابع اصلی در مورد هدایت است و کی از بهترین ها.
با سلام این جانب دانشجوی مترجمی زبان انگلیسی به تازگی با آقای همایون کاتوزیان آشنا شدم و تا کنون اثری از ایشان را نخوانده ام اما استادم خیلی از کارهایشان تعریف کردند به خصوص از «چهارده مقاله در ادبیات، اجتماع، فلسفه و اقتصاد » لطفا بفرمایید در کدام سایت میتوانم آن را بیابم؟..
با سلام. در ابتدا که این مطلب را می خواندم گمان کردم (و شاید میکردند) نویسنده میخواهد دانش دکتر کاتوزیان را زیر سوال ببرد که مگر ممکن است چنین کسی پیدا شود و در همه زمینه هایی که وارد میشود حرف مهمی برای گفتن داشته باشد خوشبختانه در ادامه مطلب این سوءتفاهم برطرف شد.
ولی چرا تعجب میکنید که مردم چرا ایشان را نمی شناسند؟ مگر ما ایرانیها چند درصد مفاخر و مشاهیر ملیمان را میشناسیم. در ضمن در جامعه ای که حافظه تاریخی آن مصدق و اقداماتش، بازرگان و حتی شخصیت واقعی امام خمینی (بدور از تعصب و یکجانبه نگری) را خوب بخاطر ندارد چه انتظاری از آن دارید! که کاتوزیان را بشناسد.
البته در پیدایش این مشکل مردم و دولت مقصرند به جهات مختلف. همچنین برای رفع آن هم هر دو مسئولند در جهات مختلف….. به امید بهروزی ایران و ایرانیان
بنام خدا
شاید یکی از مهمترین و جنجالیترین نظریه های همایون کاتوزیان در حوزۀ جامعه شناسی بایکی از اولین مقاله های جدی اوبنام excecution of Hassanak the vazir أغاز شد (استبداد ادبی) حتماً مطالعه کنید.
دوست من ! چه ايرادي يك فرد قادر باشد درعرصه هاي متفاوت توانمنديهاي دروني خويش را مطرح كند انسان ذاتا موجودي بالقوه است . و ذهن هم تكه سنگي نيست كه فقط يك شكل را داشته باشد ذهن سيال است بنابراين اين امكان وجود دارد كه فردي قادر باشد هم در زمينه ادبيات و يا در زمينه سياست تاريخ …… قلم فرسايي كند. اين مهم نيست مهم اين است كه ببينيم آيا در عرصه هاي مختلف خوب عمل كرده است و يا حرفي براي گفتن داشته يا نه در غير اين صورت دنيا فقط يك جاده نيست هزار راه و جاده است كه از هر طرف كه مي خواهي مي تواني بروي. حالا من با كتابهاي كاتوزيان در چند بخش سياسي اقتصادي آشنايم ادبيات را نمي دانم اما مهم اين است كه رفتار پرگماتيك دارد.
شاد باشيد و وبلاگت هميشه سر پا
درووود بر شما بخاطر روشن بودنتان
ما از فقر فهم مرديم خانه خرابي ما از نفهميدنهاست امروز گرسنگي فكر از گرسنگي نان فاجعه انگيز تر است
سلام درود خویش را نثار متفکر وطن دوست آقای «دکتر کاتوزیان» می نمایم.
رشته کاری اینجانب جامعه شناسی است. اکثر کارهای آقای دکتر را تورق نموده ام. برای فهم ناقصم چنان می نماید که پروژه ایشان را قرابتی با گفتمان امتناع اندیشه «دکتر طباطبایی» باشد. گو اینکه ابزار آنان را ممیز می نهیم؛ چراکه دکتر طباطبایی از زاویه فلسفه و اندیشه سیاسی به قضایای تاریخی ایران می نگرد و آقای دکتر کاتوزیان نیز با همان هدف اما این بار با سلاح جامعه شناسی و اقتصاد به رزمگاه ضعف های جامعه کلنگی مان(به تعبیر ایشان) پای نهاده است. چیزی که برای ما دانشجویان مبرهن است؛ آنکه این دو عزیز و سایر دلسوختگان را دردی جز درد وطن وا نمی دارد تا همه حم و غم و تجربه درخشانشان را در راه آگاهی هم میهنان خویش گذارده و در این راه چه رنج ها و چه نامهربانی ها که متحمل نمی کنند. امیدوارم سایه آنان مستدام باد و خدایشان از هر گزندی در امان بدارد. بدرود